แมลงเม่า (alates) คือปลวกในวรรณะสืบพันธุ์ที่โตเต็มที่โดยมีปีกยาวเลยลำตัวออกมา เมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์ ซึ่งมักจะอยู่ในช่วงฤดูฝน ปลวกหนุ่มสาวที่มีปีกภายในจอมปลวกจะพากันบินออกมาจากรังมารวมหมู่เพื่อเลือกคู่ครอง พอจับคู่กันได้หนึ่งต่อหนึ่ง ก็ชักชวนกันไปหาทำเลอันเหมาะสม จัดการสลัดปีกทิ้งผสมพันธุ์กันแล้วมุดลงสู่พื้นดิน หลังจากนั้นแมลงเม่าสองตัวก็จะกลายสภาพเป็นราชาและราชินีปลวก รานิชีเริ่มต้นขบวนการวางไข่อย่างต่อเนื่องทันทีหลังการผสมพันธุ์ โดยมีราชาคอยผสมพันธุ์ให้เป็นระยะ ๆ ประชากรปลวกรุ่นใหม่เหล่านี้เองที่ช่วยกันสร้างอาณาจักรใหม่อย่างรวดเร็ว
แมลงเม่า มักจะมาเล่นไฟภายในบ้านเพื่อกระตุ้นรังไข่ จากนั้นจะสลัดปีก หารอยแตกภายในบ้านเพื่อลงพื้นดินสร้างรัง (ธรรมชาติปลวกจะทำรังความลึกไม่เกิน 1 เมตรจากระดับพื้นดิน) แต่ถ้าพื้นดินใต้บ้านของท่านมีสารเคมีป้องกันกำจัดปลวกอยู่ จะทำให้แมลงเม่าไม่สามารถทำรังภายในบ้านท่านได้ แมลงเม่ามักพบในช่วงต้นปีที่มีอากาศร้อนจัด หรือวันที่มีฝนตก แม้ว่าบ้านท่านจะปิดประตูหน้าต่างมิดชิด แต่แมลงเม่าสามารถบินเข้ามาทาง ท่อน้ำทิ้ง รอยแตกเล็กๆในบ้าน (โดยทั่วไปพบว่า กว่าที่ปลวกรังหนึ่งจะมีผลิตปลวกวรรณะสืบพันธุ์คือแมลงเม่าได้ ต้องใช้เวลาอย่างน้อย 3 ปีขึ้นไป โดยก่อนหน้านั้นจะผลิตเฉพาะปลวกงานและปลวกทหาร)

ลองสังเกตว่าถ้าพบแมลงเม่าบินทั่วไปตามไฟข้างถนน หรือพบทั่วไปทุกบ้านในหมู่บ้านท่าน แสดงว่าแมลงเม่าน่าจะมาจากทุ่งนา สวน ใกล้บ้านท่าน (พบว่าแมลงเม่าจะบินไกลไม่เกิน 100-200 เมตร) แต่ถ้าท่านพบว่ามีแมลงเม่าบินออกมาจากภายในบ้านท่าน และไม่พบตามเสาไฟหรือบ้านคนอื่น และพบทางเดินของปลวก หรือมีเสียงการกัดเนื้อไม้ในเวลาเงียบในบ้าน แสดงว่าบ้านท่านอาจมีปลวกขึ้นแล้ว